تا خبر دارم از او بي‌خبر از خويشتنم                             با وجودش ز من آواز نيايد که منم

پيرهن مي‌بدرم دم به دم از غايت شوق             که وجودم همه او گشت و من اين پيرهنم

اي رقيب اين همه سودا مکن و جنگ مجوي                 برکنم ديده که من ديده از او برنکنم

خود گرفتم که نگويم که مرا واقعه‌ايست                  دشمن و دوست بدانند قياس از سخنم

در همه شهر فراهم ننشست انجمني                    که نه من در غمش افسانه آن انجمنم

برشکست از من و از رنج دلم باک نداشت                   من نه آنم که توانم که از او برشکنم

گر همين سوز رود با من مسکين در گور                     خاک اگر بازکني سوخته يابي کفنم

گر به خون تشنه‌اي اينک من و سر باکي نيست           که به فتراک تو به زان که بود بر بدنم

مرد و زن گر به جفا کردن من برخيزند                             گر بگردم ز وفاي تو نه مردم که زنم

شرط عقلست که مردم بگريزند از تير                      من گر از دست تو باشد مژه بر هم نزنم

تا به گفتار درآمد دهن شيرينت                                بيم آنست که شوري به جهان درفکنم

لب سعدي و دهانت ز کجا تا به کجا                            اين قدر بس که رود نام لبت بر دهنم

من بي‌مايه که باشم که خريدار تو باشم                                     

حيف باشد که تو يار من و من يار تو باشم

تو مگر سايه لطفي به سر وقت من آري                                       

 که من آن مايه ندارم که به مقدار تو باشم

خويشتن بر تو نبندم که من از خود نپسندم

که تو هرگز گل من باشي و من خار تو باشم

هرگز انديشه نکردم که کمندت به من افتد

       که من آن وقع ندارم که گرفتار تو باشم

هرگز اندر همه عالم نشناسم غم و شادي

مگر آن وقت که شادي خور و غمخوار تو باشم

گذر از دست رقيبان نتوان کرد به کويت

        مگر آن وقت که در سايه زنهار تو باشم

گر  خداوند تعالي به  گناهيت  بگيرد

           گو بيامرز که من حامل اوزار تو باشم

مردمان عاشق گفتار من اي قبله خوبان

    چون نباشند که من عاشق ديدار تو باشم

من چه شايسته آنم که تو را خوانم و دانم

      مگرم هم تو ببخشي که سزاوار تو باشم

گر چه دانم که به وصلت نرسم بازنگردم

          تا در اين راه بميرم که طلبکار تو باشم

نه در اين عالم دنيا که در آن عالم عقبي

           همچنان بر سر آنم که وفادار تو باشم

خاک بادا تن سعدي اگرش تو نپسندي

       که نشايد که تو فخر من و من عار تو باشم

مرا داغ تو بر جان يادگار است

       فدايش باد جان چون داغ يار است

                   اگر جان مي‌رود گو رو غمي نيست

                             تو باقي مان که مارا با تو کار است

تمناي دلم کردي و دادم

             بفرما گر تمناي دگر هست

                   اشارت کردي از ابرو به خونم

                          مرا باري مبارک شد جمالت

چو زنبور سيه گرد سر گل

        بگردم بر سرت بي‌خود ز بويت

              زلف تو سيه چرا است ؟ ما ناک

                      بسيار در آفتاب گشتست

صبر و دل و نام و ننگ ما بود

         عشق آمد و هر چهار برخاست

              تلخي نشنيدم از لبت هيچ

                    يا خود مي تو هنوز قند است؟

خامان پنهان دهند پندم

        با سوخته‌يي چه جاي پند است؟

              جان در خم زلف تست بنماي

                    تا بنگرمش که در چه بند است؟

تا خط تو نودميد گل را

      بر سبزه هزار ريشخند است؟

            خواهم سر سرو را ببرم

                 گر قد تو يک سري بلند است؟

زلفت سرو پا شکسته زان است

کز سرو بلند اوفتادست 

همچو من وصل تو را هيچ سزاواري هست؟

ديده‌ي دهر به دور تو نديده است به خواب

                                                                              که چو چشمت به جهان فتنه‌ي بيداري هست

اي تماشاي رخت داروي بيماري عشق

هر کجا دل شده‌اي بر سر کويت بينم

گر من از عشق تو ديوانه شوم باکي نيست

                                                                               که چو من شيفته در کوي تو بسياري هست

هر که روي چو گلت بيند داند به يقين

                                                                                  که ز سوداي تو در پاي دلم خاري هست

«گر بگويم که مرا با تو سرو کاري نيست

                                                                                    قاضي شهر گواهي بدهد کاري هست

هر که را کار نه عشق است اگر سلطان است

تا زر شعر من از سکه‌ي تو نام گرفت

گر بگويم که مرا يار تويي بشنو، ليک

                                                                               مشنو اي دوست که بعد از تو مرا ياري هست

سيف فرغاني نبود بر يارت قدري

رفتي و  دل ربودي  يک  شهر  مبتلا  را                          تا کي کنيم بي تو صبري که نيست ما را

بازآ  که  عاشقانت  جامه  سياه  کردند                           چون ناخن عروسان از هجر تو نگارا!

اي اهل شهر ازين پس من ترک خانه گفتم                      کز ناله‌هاي زارم زحمت بود شما را

از عشق خوب رويان من دست شسته بودم                    پايم به گل فرو شد در کوي تو قضا را

در دور  خوبي  تو  بي‌قيمتند  خوبان                              گل در رسيد و لابد رونق بشد گيا را

اي مدعي که کردي  فرهاد  را  ملامت                           باري ببين و تن زن شيرين خوش لقا را

تا  مبتلا  نگردي  گر  عاقلي  مدد کن                             در کار عشق ليلي مجنون مبتلا را

اي عشق بس که کردي با عقل تنگ خويي                     مسکين برفت و اينک بر تو گذاشت جا را

مجروح هجرت اي جان مرهم ز وصل خواهد                      اين است وجه درمان آن درد بي‌دوا را

من بنده‌ام تو شاهي با من هر آنچه خواهي                     مي‌کن، که بر رعيت حکم است پادشا را

گر کرده‌ام گناهي در ملک چون تو شاهي                         حدم بزن وليکن از حد مبر جفا را

سعدي مگر چو من بود آنگه که اين غزل گفت                 «مشتاقي و صبوري از حد گذشت يارا

آه ، تا  کي ز سفر باز  نيايي ، بازآ

اشتياق تو مرا سوخت کجايي، بازآ

                                           شده نزديک که هجران تو، مارا بکشد

                                         گرهمان بر سرخونريزي مايي ، بازآ

کرده‌اي عهد که بازآيي و ما را بکشي

وقت آنست که  لطفي بنمايي، بازآ

                                           رفتي و باز نمي‌آيي و من بي تو به جان

                                        جان من اينهمه بي رحم  چرايي، بازآ

وحشي از جرم همين کز سر آن کو رفتي

گرچه مستوجب سد گونه جفايي، بازآ

 بنده‌ي يک دل منم بند قباي ترا

                                                   چاکر يکتا منم زلف دو تاي ترا

خاک مرا تا به باد بر ندهد روزگار

                                                  من ننشانم ز جان باد هواي ترا

کاش رخ من بدي خاک کف پاي تو

                                                     بوسه مگر دادمي من کف پاي ترا

گر بود اي شوخ چشم راي تو بر خون من

                                                       بر سر و ديده نهم رايت راي ترا

تير جفاي تو هست دلکش جان دوز من

                                                       جعبه ز سينه کنم تير جفاي ترا

بار نيامد دلم در شکن زلف تو

                                                      گر نه به گردن کشم بار بلاي ترا

بنده سنايي ترا بندگي از جان کند

                                                       گوي کلاه ترا بند قباي ترا

خبري ده به من اي باد که جانان چون است؟

آن گل تازه و آن غنچه‌ي خندان چون است؟

رخ و زلفش را ميدانم باري که خوشند

دل ديوانه‌ي من پهلوي ايشان چون است؟

هم به جان و سرجانان که گمانيش مگوي

گو همين يک سخن راست که جانان چون است؟

با که مي‌خورد آن ظالم و در خوردن مي

آن رخ پرخوي و آن زلف پريشان چون است؟

چشم بد خوش که هشيار نباشد مست است

لب مي گونش که ديوانه کند آن چون است؟

روزها شد که دلم رفت و دران زلف بماند

يارب آن يوسف گم‌گشته بزندان چون است؟

خشک سالي است درين عهد وفا را اي اشک

زان حوالي که تومي‌آيي ياران چون است؟

پست شد خسرو مسکين به لگد کوب فراق

مور در خاک فرو رفت سليمان چون است

در  شهر  بند  مهر  و  وفا  دلبري  نماند                                       زير کلاه عشق و حقيقت سري نماند

صاحبدلي چو نيست، چه سود از وجود دل؟                                  آيينه گو مباش چو اسکندري نماند

عشق آن چنان گداخت تنم را که بعد مرگ                                   بر خاک مرقدم کف خاکستري نماند

اي بلبل اسير !  به  کنج  قفس  بساز                                          اکنون که از براي تو بال و پري نماند

اي باغبان! بسوز  که در  باغ  خرمي                                            زين خشکسال حادثه برگ تري نماند

برق جفا به باغ  حقيقت گلي  نهشت                                        کرم ستم به شاخ فضيلت بري نماند

جز  گونه‌هاي زرد و  لبان سپيد  رنگ                                   ديگر به شهر و دهکده، سيم و زري نماند

ياران! قسم به ساغر مي، کاندر اين بساط                                    پر ناشده ز خون جگر ساغري نماند

شمعيم و دلي مشعله‌افروز و دگر هيچ

شب تا به سحر گريه‌ي جانسوز و دگر هيچ

افسانه بود معني ديدار، که دادند

در پرده يکي وعده‌ي مرموز و دگر هيچ

خواهي که شوي باخبر از کشف و کرامات

مردانگي و عشق بياموز و دگر هيچ

زين قوم چه خواهي؟ که بهين پيشه‌ورانش

گهواره‌تراش‌اند و کفن‌دوز و دگر هيچ

زين مدرسه هرگز مطلب علم که اينجاست

لوحي سيه و چند بدآموز و دگر هيچ

خواهد بدل عمر، بهار از همه گيتي

ديدار رخ يار دل‌افروز و دگر هيچ